Μια κετογονική ή πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες δίαιτα για διαβήτη τύπου 1

Αναρωτηθήκατε ποτέ αν η αλλαγή της διατροφής σας θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερο έλεγχο του εαυτού σας διαβήτη τύπου 1 και να παρέχει άλλα οφέλη; Για πολλούς ανθρώπους, μια κετογονική (κετο) δίαιτα, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, μπορεί να είναι μια χρήσιμη στρατηγική.

Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε τι είναι ο διαβήτης τύπου 1, τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν μια προσέγγιση πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, ανησυχίες σχετικά με τις κετογονικές δίαιτες και πρακτικές συμβουλές για την ασφαλή και βιώσιμη παρακολούθηση μιας κετογονικής δίαιτας ως άτομο που ζει με διαβήτη τύπου 1.

Τι είναι ο διαβήτης τύπου 1;

Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση πάθηση που καταστρέφει τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (σάκχαρο στο αίμα). Χωρίς ινσουλίνη, η γλυκόζη του αίματος θα αυξηθεί σε επικίνδυνα επίπεδα που προκαλούν σοβαρή ασθένεια μέσα σε λίγες ώρες και θάνατο μέσα σε λίγες ημέρες. Επειδή δεν μπορούν πλέον να παράγουν τη δική τους ινσουλίνη, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να κάνουν ένεση ινσουλίνης –– μέσω μιας φορητής αντλίας ή ως πολλαπλές καθημερινές ενέσεις –– για να ελέγξουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους.

Παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 1

Ο διαβήτης τύπου 1 πιστεύεται ότι προκαλείται από έναν ιό ή άλλο στρεσογόνο παράγοντα που ωθεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στο πάγκρεας βήτα κύτταρα. Ωστόσο, γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της ασθένειας. Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Οικογενειακό ιστορικό: Ένα άτομο με γονέα ή αδερφό με διαβήτη τύπου 1 έχει 3 έως 15 φορές αυξημένο κίνδυνο να τον αναπτύξει.
• Γενεσιολογία: Ορισμένα γονίδια, ιδιαίτερα αυτά που σχετίζονται με τα Ανθρώπινα Λευκοκυτταρικά Αντιγόνα (HLA), είναι γνωστό ότι αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 1.
• Ιστορικό αυτοάνοσης νόσου: Άτομα με υπάρχουσα αυτοάνοση νόσο –– όπως κοιλιοκάκη, θυρεοειδίτιδα Hashimoto ή ρευματοειδής αρθρίτιδα–– έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 1.

Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 έχουν συχνά υποβέλτιστο γλυκαιμικό έλεγχο

Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα έχουν αποδειχθεί ότι αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο για επιπλοκές όπως χρόνια νεφρική νόσο, αμφιβληστροειδοπάθεια (βλάβη στα μάτια), νευροπάθεια (νευρική βλάβη) και καρδιαγγειακή νόσο. Έτσι, η επίτευξη και η διατήρηση καλού γλυκαιμικού ελέγχου είναι ζωτικής σημασίας για μια μακρά, υγιή ζωή.

Ο μακροχρόνιος έλεγχος του διαβήτη αξιολογείται με μια εξέταση αίματος γνωστή ως Αιμοσφαιρίνη A1c (HbA1c ή απλά A1c), η οποία αντανακλά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα για μια περίοδο περίπου τριών μηνών.

Η Αμερικανική Ένωση Διαβήτη (ADA) θέτει ως στόχο επίπεδο A1c <7% για σχεδόν όλους με διαβήτη (τύπου 1 ή τύπου 2).

Δυστυχώς, πολλά άτομα με διαβήτη τύπου 1 δεν επιτυγχάνουν αυτόν τον στόχο. Μια ανάλυση του 2015 δεδομένων από περισσότερους από 6,000 συμμετέχοντες με διαβήτη τύπου 1 αποκάλυψε μέσα επίπεδα A1c 7.5% έως 9% μεταξύ παιδιών, εφήβων και ενηλίκων στις ΗΠΑ. Μια πολύ μεγαλύτερη ανάλυση του 2021 δεδομένων από περισσότερα από 500,000 άτομα σε 22 χώρες ανέφερε παρόμοια αποτελέσματα μεταξύ διαφορετικών ηλικιών και φύλων.

Ένα A1c 7% αντανακλά ένα μέσο επίπεδο γλυκόζης στο αίμα 154 mg/dL (8.6 mmol/L). Αντίθετα, ένα A1c 5.6% ––το ανώτερο άκρο του εύρους που θεωρείται φυσιολογικό σε άτομα χωρίς διαβήτη–– αντανακλά ένα μέσο επίπεδο γλυκόζης στο αίμα 114 mg/dL (6.3 mmol/L).

Μερικοί άνθρωποι έχουν ρωτήσει, εάν ο στόχος της διαχείρισης της γλυκόζης στο αίμα είναι η αποφυγή επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη, γιατί ο στόχος A1c έχει τεθεί σε <7% για άτομα με διαβήτη αντί για ≤5.6%; Είναι μια έγκυρη ερώτηση.

Οι υψηλές δόσεις ινσουλίνης μπορεί να είναι προβληματικές

Αν και η επίτευξη καλού γλυκαιμικού ελέγχου είναι το κλειδί για την αποφυγή των επιπλοκών του διαβήτη, η έγχυση μεγάλων δόσεων ινσουλίνης για τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να αυξήσει περαιτέρω τους κινδύνους για την υγεία σε άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Να γιατί. Αφού φάτε ένα γεύμα, το πεπτικό σας σύστημα διασπά τους υδατάνθρακες (υδατάνθρακες) από αυτό το γεύμα σε γλυκόζη, η οποία απορροφάται στην κυκλοφορία του αίματος. Τρώγοντας α υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες Η διατροφή απαιτεί υψηλές ποσότητες ινσουλίνης για να μετακινήσει τη γλυκόζη έξω από την κυκλοφορία του αίματος και στα κύτταρα του σώματος. Η ινσουλίνη είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ζωής σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, αλλά είναι επίσης μια αναβολική ορμόνη που μπορεί να αυξήσει το βάρος σε μεγάλες ποσότητες.

Αν και ο διαβήτης τύπου 1 συνήθως θεωρείται ως μια ασθένεια που εμφανίζεται σε άτομα φυσιολογικού ή χαμηλού βάρους, η παχυσαρκία γίνεται πιο συχνή σε αυτόν τον πληθυσμό. Ο όρος «διπλός διαβήτης» χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση ατόμων με διαβήτη τύπου 1 που έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη και παχυσαρκία, γεγονός που τα θέτει σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για επιπλοκές όπως καρδιαγγειακές παθήσεις.

Εκτός από τον αρνητικό αντίκτυπο στη μεταβολική υγεία, μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία λόγω αναντιστοιχίας μεταξύ των υδατανθράκων που καταναλώνονται και της ινσουλίνης που χορηγείται. Αυτό μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα υπερεκτίμησης ή υποτίμησης ενός ή περισσότερων από τα ακόλουθα:

• την ποσότητα των υδατανθράκων που καταναλώνονται

• πόσο γρήγορα θα αφομοιωθεί το φαγητό

• πόσο από την ινσουλίνη θα απορροφηθεί και πόσο γρήγορα θα αρχίσει να λειτουργεί

Μια κετογονική ή πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες προσέγγιση για τον διαβήτη τύπου 1

Οι κετογονικές δίαιτες και οι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες δίαιτες μερικές φορές αναφέρονται ως θεραπευτικός περιορισμός υδατανθράκων or θεραπευτική μείωση υδατανθράκων.

Μια κετογονική δίαιτα είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, μέτρια σε πρωτεΐνη και υψηλή σε λιπαρά. Μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες είναι συνήθως υψηλότερη σε πρωτεΐνες και πιο μέτρια σε λιπαρά. Ωστόσο, οι όροι χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά για να περιγράψουν δίαιτες που παρέχουν λιγότερο από 50 γραμμάρια συνολικών υδατανθράκων την ημέρα ή λιγότερο από 30 γραμμάρια καθαρών υδατανθράκων* ανά ημέρα. Κάθε προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 να ελέγξουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους.

Σε αντίθεση με εκείνους με διαβήτη τύπου 2, οι οποίοι συχνά μπορούν να διακόψουν την ινσουλίνη και τα φάρμακα για τον διαβήτη μεταβαίνοντας σε μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 θα χρειαστεί να παίρνουν λίγη ινσουλίνη κάθε μέρα για το υπόλοιπο της ζωής τους, ανεξάρτητα από το τι τρώνε. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι απαιτούνται μικρές ποσότητες βασικής ινσουλίνης για να διατηρηθεί η ζωή σε περιόδους χωρίς φαγητό. Ωστόσο, μπορούν να μειώσουν τις δόσεις ινσουλίνης κατά το γεύμα (bolus) και να επιτύχουν καλύτερο έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα ελαχιστοποιώντας την πρόσληψη υδατανθράκων.

Ο Δρ Richard K. Bernstein είναι ένας γιατρός που ζει με διαβήτη τύπου 1 για περισσότερα από 75 χρόνια και ακολουθεί μια διατροφή πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες για περισσότερα από 50 χρόνια. Αποδίδει τα φυσιολογικά του επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, και αυτά των ασθενών του, στην ιδέα του «Ο Νόμος των Μικρών Αριθμών»: Μικρότερες εισροές υδατανθράκων απαιτούν μικρότερες δόσεις ινσουλίνης, με αποτέλεσμα πιο προβλέψιμα και σταθερά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Σε ηλικία 90 ετών, ο γιατρός Bernstein είναι καλά στην υγεία του και εξακολουθεί να ασκεί την ιατρική.

Όπως αναφέρθηκε σε διαδικτυακά φόρουμ και ιστορίες επιτυχίας, πολλά άτομα με διαβήτη τύπου 1 που ακολουθούν το πρωτόκολλο του Δρ. Bernstein ή άλλους πολύ χαμηλούς υδατάνθρακες/κετογονικούς τρόπους ζωής αναφέρουν δραματικές βελτιώσεις στον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα τους και στην ποιότητα ζωής τους.

Επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν επίσης αυτές τις προσεγγίσεις. ΤΕδώ είναι ομολογουμένως πολύ λιγότερη έρευνα σχετικά με τη θεραπευτική μείωση των υδατανθράκων για τον διαβήτη τύπου 1 σε σύγκριση με τον διαβήτη τύπου 2. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι περισσότερο από το 90% του συνόλου του διαβήτη είναι η μορφή 2, επομένως λιγότερες μελέτες έχουν διεξαχθεί σε άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Ωστόσο, η έρευνα σε αυτόν τον τομέα αυξάνεται. Μέχρι σήμερα, μελέτες έχουν δείξει ότι οι κετογονικές δίαιτες και οι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες δίαιτες μπορούν να προσφέρουν πολλά οφέλη σε άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Σημείωση: Αν και ορισμένες από αυτές τις μελέτες χρησιμοποιούν τον όρο «κετογονικό» και άλλες χρησιμοποιούν «πολύ χαμηλούς υδατάνθρακες», όλες περιγράφουν προσεγγίσεις που δεν παρέχουν περισσότερα από 50 γραμμάρια συνολικών υδατανθράκων ή 30 γραμμάρια καθαρών υδατανθράκων την ημέρα.

• Μια έρευνα του 2018 σε περισσότερους από 300 ενήλικες με διαβήτη τύπου 1 που έκαναν δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες ανέφερε ότι οι συμμετέχοντες πέτυχαν εξαιρετικά επίπεδα A1c (μέσος όρος 5.67%) και γλυκόζης στο αίμα (μέση τιμή 106 mg/dL ή 5.9 mmol/L). Ανέφεραν επίσης χαμηλά ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών όπως η υπογλυκαιμία.

• Μια αναδρομική μελέτη του 2022 σε 33 ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 που έκαναν δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες για 12 μήνες ανέφερε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, τετραπλάσια αύξηση σε ασθενείς που πέτυχαν επίπεδα A1c κάτω από 7%, χαμηλότερες ημερήσιες απαιτήσεις σε ινσουλίνη και λιγότερες επεισόδια υπογλυκαιμίας επιπέδου 2 (γλυκόζη αίματος μικρότερη από 54 mg/dL ή 3 mmol/L).

• Μια μελέτη περίπτωσης του 2023 ανέφερε ότι ένας νεαρός άνδρας με διαβήτη τύπου 1 πέτυχε φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (A1c 5.1%) και μείωσε τις απαιτήσεις του σε ινσουλίνη κατά σχεδόν 70% ακολουθώντας μια κετογονική δίαιτα.

• Μια ανασκόπηση του 2023 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, αν και η δημοσιευμένη έρευνα είναι αραιή και απαιτούνται περισσότερες μελέτες, οι κετογονικές δίαιτες είναι μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για τον διαβήτη τύπου 1 λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων τους, της ικανότητας σταθεροποίησης των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και των πιθανών επιπτώσεων στη λειτουργία του παγκρέατος.

Σύμφωνα με clinicaltrials.gov, αρκετοί ερευνητές στρατολογούν επί του παρόντος συμμετέχοντες για δοκιμές που διερευνούν κετογονικές δίαιτες και δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων στον διαβήτη τύπου 1.

Η κατανάλωση μιας δίαιτας πολύ χαμηλής σε υδατάνθρακες μπορεί επίσης να βοηθήσει στην παράταση της «φάσης του μήνα του μέλιτος» στον διαβήτη τύπου 1. Αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τη σύντομη περίοδο ύφεσης που εμφανίζεται σε ορισμένα άτομα λίγο μετά τη διάγνωση, όταν η λειτουργία των β-κυττάρων βελτιώνεται προσωρινά λόγω χαμηλότερων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα από θεραπεία εξωγενούς ινσουλίνης και βελτιωμένης ανοσολογικής απόκρισης. Μια κετογονική ή πολύ χαμηλή δίαιτα σε υδατάνθρακες μπορεί να μειώσει το γλυκαιμικό φορτίο και να μειώσει το στρες στα υπόλοιπα βήτα κύτταρα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της λειτουργίας τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Πράγματι, αρκετές αναφορές περιπτώσεων έδειξαν παρατεταμένη ύφεση του διαβήτη (μεταξύ ενός και τεσσάρων ετών) σε άτομα που διαγνώστηκαν πρόσφατα με διαβήτη τύπου 1 που ακολούθησαν μια δίαιτα πολύ χαμηλών υδατανθράκων ή κετογονικής δίαιτας.

*Οι καθαροί υδατάνθρακες είναι τα συνολικά γραμμάρια υδατανθράκων σε ένα τρόφιμο μείον τα γραμμάρια φυτικών ινών που περιέχει.

Ανησυχίες σχετικά με την κετογονική δίαιτα για τον διαβήτη τύπου 1

Αν και ο θεραπευτικός περιορισμός των υδατανθράκων έχει αποδειχθεί ότι παρέχει οφέλη σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, οι επικριτές αμφισβήτησαν εάν είναι υγιής και ασφαλής. Θα πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις για να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η βιωσιμότητα των ατόμων με διαβήτη τύπου 1 που επιλέγουν μια κετογονική δίαιτα ή δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες. Αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ανησυχίες ότι αυτές οι προσεγγίσεις θα θέσουν σε κίνδυνο την υγεία είναι εσφαλμένες.

Εδώ είναι μερικές από τις πιο κοινές ανησυχίες:

• Κίνδυνος διαβητικής κετοξέωσης (DKA): Έχουν εκφραστεί ανησυχίες ότι μια κετογονική δίαιτα θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο DKA, μια επικίνδυνη κατάσταση όπου τα επίπεδα κετόνης και γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα λόγω έλλειψης ινσουλίνης. Ωστόσο, η διατροφική κέτωση είναι πολύ διαφορετική από την κετοξέωση. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 που ακολουθούν μια κετογονική δίαιτα ή πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες και λαμβάνουν κατάλληλες δόσεις ινσουλίνης διατηρούν τα επίπεδα κετόνης εντός των επιπέδων διατροφικής κέτωσης (0.5 έως 3.0 mmol/L). Η τακτική παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης και κετόνης στο αίμα μπορεί να διασφαλίσει ότι αυτές οι τιμές παραμένουν στο ασφαλές εύρος και σας προειδοποιεί να λάβετε μέτρα έγκαιρα εάν παρατηρήσετε ότι τα επίπεδά σας κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση.

• Κίνδυνος υπογλυκαιμίας: Η κατανάλωση πολύ λίγων υδατανθράκων δεν προκαλεί υπογλυκαιμία. εάν έχετε πάρα πολύ ινσουλίνη στο σύστημά σας. Είναι σημαντικό να μειώνετε τις δόσεις ινσουλίνης όταν ξεκινάτε μια κετογονική δίαιτα ή δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, μαζί με τον συχνότερο έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Η συνεργασία με τον γιατρό ή τον εκπαιδευτή διαβήτη για την προσαρμογή του σχήματος ινσουλίνης σας μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας.

• Αλλαγές στα επίπεδα χοληστερόλης: Οι κετογονικές δίαιτες επικρίνονται συχνά επειδή πιστεύεται ότι αυξάνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Αν και αυτό το θέμα δεν έχει μελετηθεί πολύ σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, μελέτες δείχνουν ότι οι δίαιτες πολύ χαμηλών υδατανθράκων συνήθως οδηγούν σε ευνοϊκές αλλαγές στο προφίλ λιπιδίων σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, όπως υψηλότερη HDL χοληστερόλη, χαμηλότερα τριγλυκερίδια και μεγαλύτερα μεγέθη σωματιδίων LDL, χωρίς να αυξάνεται σημαντικά η LDL χοληστερόλη.